Zacheüs is een tollenaar, je weet wel die belastingen moet innen voor de bezetter, de Romeinen en die meestal meer vraagt dan toegelaten om het in eigen zak te steken. Hij is daarbij oppertollenaar, dus een heel welstellend man, om niet te zeggen rijk.. Iemand die geslaagd heet, volgens wereldse normen. En Zacheüs woont in Jericho, een stad met een zeer aangenaam klimaat in winter en zomer en een drukke handelsstad, zeg maar een rijke stad. Alles zat hem blijkbaar mee. Lucas vertelt dat hij "klein van gestalte"was. En omdat de mensen een tollenaar minachtten, zou hij met zijn gestalte er nooit in slagen tussen de rijen mensen door te dringen om Jezus te kunnen zien .Daarom kimt hij in een boom. Maar er is meer met dat ‘klein’. Dikwijls vermeldt het evangelie iets over de buitenkant om in feite iets te zeggen over de binnenkant van de mens. "Klein van gestalte" betekent hier vooral: “klein van gehalte, klein van mentaliteit, klein van geest, klein van binnen”. Vooral innerlijk was Zacheüs een egoïstische, petieterige, man die alleen geld , bezit tot de kern van zijn leven had gemaakt. Daarom kreeg hij ook geen respect van mensen , werd zelfs uitgestoten. Hij was rijk, maar kleinzielig en eenzaam. Zacheüs was eigenlijk niet echt gelukkig. Maar onder de uiterlijke status en de rijkdom, leefde diep in zijn hart blijkbaar toch een groot verlangen naar iets anders, naar iets meer, iets diepers. En daarom wilde Hij wel eens die rabbi zien waar hij wellicht al veel over gehoord had en die blijkbaar toch iets diepers in hem wakker riep. We herkennen bij hem wellicht iets van onszelf :op bepaalde tijden zijn we nogal op onszelf en we veolen iets diepers leven in ons, we voelen iets van een verlangen naar dieper geluk: wat warmte, aanvaarding, verbondenheid, een gevoel van kalmte, rust, vreugde. Die dag wilde Zacheüs een inspanning doen om in te gaan op zijn diepste verlangen: hij klom in een boom om Jezus te zien en niet zelf gezien te worden: een vijgeboom. 'Een niet onbelangrijk gegeven: In het OT kende men goed de uitdrukking: zitten onder de vijgenboom(. Het is een beeld voor een leven in vrede en geluk,.Klimmen in een vijgeboom is dan zo iets al op zoek gaan naar wat ons uit die bij de grondse oppervlakkige mentaliteit optilt en die ons de mogelijkheid biedt meer en ruimer te zien? Zacheus in de boom.Ook al had Zacheüs de nieuwsgierigheid getoond om Jezus te zien, het initiatief van het echte zien van de binnenkant van de mens komt van de Heer. Jezus kijkt niet vanuit de hoogte op mensen neer, maar Hij kijkt naar mensen op. Hij maakt hen groter. Hij spreekt hen persoonlijk aan en roept hen weg uit hun eenzaamheid, hun niet mee tellen en je zult zien hij roept hem ook tot nieuwe gemeenschap. Aan die kleine, zondige man bood Jezus méér dan de eer Hem te mogen ontvangen. Hij bood hem Zijn vriendschap aan en het is dat dat van Zacheüs een andere mens maakt. Zijn hart liep vol van dankbare vreugde. Door zijn intrek te nemen in het huis van een tollenaar, doorbreekt Jezus heel wat taboes: hij gaat om met vogelvrijverklaarden, wetsovertreders, volksvijanden en uitbuiters. Wat zich tussen Jezus en Zacheüs afspeelt is een bevrijdende ontmoeting die verwijst naar de relatie tussen God en mens. De omstaanders geven natuurlijk commentaar op Jezus: hij gaat zomaar binnen bij iemand die een grote bedrieger is, iemand waar ze zelfs niet willen tegen praten. Ze kunnen Jezus niet verstaan, en ze zijn ook niet akkoord met wat Jezus doet. Zacheüs hoort erbij vindt Jezus, en misschien vooral hem, want zegt Jezus: een gezonde heeft geen dokter nodig, ik ben gekomen om zondaars te roepen. En Jezus herstelt zijn relatie met de mensen:“Ook deze mens is een zoon van Abraham",dus "een lid van jullie gemeenschap". Jezus nodigt hen dus uit Zacheüs terug op te nemen in hun kring. Deze was verloren, althans volgens het oordeel van de strenge joden, maar niet verloren in de ogen van God, Die hem opnieuw Zijn vriendschap aanbood. En het was vanuit die diep ervaren dankbaarheid dat hij besliste geld weg te schenken aan de armen en vierdubbel (niet tweedubbel zoals de joodse wet stelt)maar vierdubbel te vergoeden wie hij had afgeperst . Het is toch wel niet onbelangrijk de volgorde van het gebeuren te benadrukken, zoals het evangelie het voorstelt. Het is niet zo dat Zacheüs zich eerst bekeert, eerst zijn schuld moet bekennen, en daarna het aanbod van Jezus' vriendschap krijgt, als een soort beloning achteraf. Lucas legt er in zijn evangelie sterk de nadruk op dat in feite juist het omgekeerde gebeurt. God neemt het initiatief. Eerst biedt God ons Zijn vriendschap aan, onvoorwaardelijk, dwz. zonder ons eerst eisen te stellen, wat onze verleden ook is. De opvatting dat wij, gelovigen, ons eerst zouden moeten bekeren en dan pas waardevol genoeg zouden zijn om door God graag gezien te worden, klopt dus helemaal niet. God wil ons telkens opnieuw tonen dat Hij ons het eerst bemint, en wel onvoorwaardelijk. We mogen Hem kennen als een zoekende God die zijn schepselen liefde geeft en gunt en hen vergeeft. Beste mensen, wellicht in ieder van ons zit een Zacheüs, een kleine mens, die, ondanks alles wat er gebeurd is, toch steeds waardevol blijft om door God graag gezien te worden. Gods gratis aangeboden liefde doet ons leven. De dankbaarheid daarvoor maakt ons, kleine mensen, groot.
geïnspireerd door een preek van pater F.Mistiaen sj